Ali Məhkəmə evinin sökülməsinə görə vətəndaşa mənəvi təzminat ödənilməsinə dair qərar qəbul etdi
Gəncə şəhərində baş vermiş əmlak mübahisəsi ilə bağlı Ali Məhkəmənin son qərarı böyük maraq doğurmuşdur. İddiaçılar—İddiaçı1, İddiaçı2, İddiaçı3, X7, İddiaçı5 və İddiaçı6—Gəncə şəhər İcra Hakimiyyətinə (Cavabdeh) qarşı məhkəməyə müraciət edərək, mülkiyyətlərində olan fərdi yaşayış evinin qanunsuz sökülməsi nəticəsində vurulmuş maddi və mənəvi zərərin ödənilməsini tələb etmişdirlər.
İşin Faktiki Halları
İddiaçılar iddia etmişdirlər ki, Gəncə şəhəri, X ünvanında yerləşən fərdi yaşayış evi mülkiyyət hüququ ilə İddiaçı1 məxsus olmuşdur. Bu mülkiyyət hüququ XX.XX.2006-cı il tarixli 22239 nömrəli qeydiyyat şəhadətnaməsi ilə təsdiq edilmişdir. Lakin 2018-ci ilin sentyabr ayında heç bir hüquqi əsas olmadan və əvvəlcədən xəbərdarlıq edilmədən Cavabdeh tərəfindən ev sökülmüşdür. Nəticədə, iddiaçılar həm maddi, həm də mənəvi zərər çəkmişdirlər.
İddiaçılar məhkəmədən ümumilikdə 183,000 manat maddi zərərin və 100,000 manat mənəvi zərərin Cavabdeh tərəfindən ödənilməsini tələb etmişdirlər. Onlar bildirmişdirlər ki, evin sökülməsi nəticəsində yaşayış yeri təminatından məhrum olmuş, müxtəlif yerlərdə qalmaq məcburiyyətində qalmış və mənəvi əzablar çəkmişdirlər.
Cavabdeh isə etiraz edərək bildirmişdir ki, evlərin sökülməsi Azərbaycan Respublikasının regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramları çərçivəsində aparılmış və vətəndaşlara yeni yaşayış sahələri təklif edilmişdir. Cavabdeh iddia etmişdir ki, İddiaçı1-ə ümumi sahəsi 100 m² olan üç otaqlı fərdi yaşayış evi təklif edilmişdir.
Məhkəmələrin Mövqeyi
Birinci instansiya məhkəməsi, Gəncə İnzibati Məhkəməsi, iddianı qismən təmin etmişdir. Məhkəmə Cavabdehdən 39,000 manat maddi zərərin və 5,000 manat mənəvi zərərin İddiaçı1 ödənilməsinə qərar vermiş, digər iddiaçıların tələblərini rədd etmişdir.
Həm iddiaçılar, həm də Cavabdeh bu qərardan apellyasiya şikayəti vermişdirlər. Gəncə Apellyasiya Məhkəməsi iddiaçıların apellyasiya şikayətini qismən təmin edərək, maddi zərərin məbləğini 71,400 manata qədər artırmışdır. Məhkəmə müəyyən etmişdir ki, İddiaçı1-ə məxsus evin sökülməsi nəticəsində vurulmuş zərər daha yüksək məbləğlə qiymətləndirilməlidir.
Cavabdeh apellyasiya məhkəməsinin qərarından narazı qalaraq, Ali Məhkəməyə kassasiya şikayəti vermişdir. Cavabdeh iddia etmişdir ki, evlərin sökülməsi qanuni əsaslarla həyata keçirilmiş və İddiaçı1-ə yeni ev təklif edilmişdir. İddiaçılar isə kassasiya şikayətində iddia tələblərinin tam təmin edilməsini tələb etmişdirlər.
Ali Məhkəmənin Qərarı
Ali Məhkəmə hər iki tərəfin kassasiya şikayətlərini araşdıraraq, Gəncə Apellyasiya Məhkəməsinin qərarını dəyişdirmədən saxlamışdır. Məhkəmə qeyd etmişdir ki, İddiaçı1-ə məxsus fərdi yaşayış evinin sökülməsi nəticəsində vurulmuş zərərin məbləği 71,400 manat olmalıdır. Bu məbləğ iş materiallarında olan qiymətləndirmə rəyləri və təqdim edilmiş sübutlar əsasında müəyyən edilmişdir.
Ali Məhkəmə həmçinin bildirmişdir ki, Cavabdehin təklif etdiyi yeni yaşayış evi vurulmuş zərərin əvəzi kimi qəbul edilə bilməz, çünki həmin evin hüquqi sənədləşdirilməsi tam aparılmamışdır. Beləliklə, iddiaçıya təklif olunan bu evin real olaraq kompensasiya kimi nəzərə alınması mümkün deyildir.
Məhkəmə digər iddiaçıların mənəvi zərər tələblərini təmin etməmişdir, çünki onların yaşayış yeri üzrə qeydiyyatsız qalmaları üçün qanunvericilikdə alternativ imkanlar mövcuddur.
Nəticə
Ali Məhkəmənin bu qərarı mülkiyyət hüququnun toxunulmazlığını bir daha təsdiq etmişdir. Dövlət orqanları tərəfindən həyata keçirilən hər hansı söküntü və ya digər tədbirlər mülkiyyətçilərin hüquqlarını pozmamalı və onlara dəyən zərər tam həcmdə ödənilməlidir. Bu işdə də məhkəmə iddiaçının mülkiyyət hüquqlarının pozulduğunu tanımış və ona uyğun kompensasiyanın ödənilməsinə qərar vermişdir.
Bu məhkəmə işi mülkiyyət hüquqlarının qorunması sahəsində mühüm əhəmiyyətə malikdir və gələcəkdə oxşar halların qarşısının alınması üçün presedent yaradır.
