Son zamanlarda Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi torpaq mülkiyyət hüquqlarının qeydiyyatı ilə bağlı mühüm bir qərar qəbul etmişdir. Bu qərar, vətəndaşların mülkiyyət hüquqlarının qorunması və inzibati orqanların öhdəlikləri barədə əhəmiyyətli məsələləri ön plana çıxarmışdır.
İşin Faktiki Halları
2007-ci ildə Sumqayıt bələdiyyəsi 19 yanvar tarixli, 02 saylı qərarı ilə iddiaçıya Sumqayıt şəhəri, Bakı-Quba yolunun cənubu, Ceyranbatan qəsəbəsi yaxınlığında yerləşən 0,08 hektar torpaq sahəsi ayırmışdır. İddiaçı, torpaq sahəsinin dəyərini bələdiyyənin hesabına ödəyərək, torpağı təhvil almış və təyinatı üzrə istifadə etməyə başlamışdır.
İddiaçı daha sonra Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidmətinin Daşınmaz Əmlakın Dövlət Kadastrı və Reyestrinin 2 saylı Sumqayıt Ərazi İdarəsinə müraciət edərək, mülkiyyət hüququnun dövlət qeydiyyatına alınmasını və çıxarışın verilməsini xahiş etmişdir. Lakin cavabdeh orqan bu müraciəti rədd etmişdir. İmtina səbəbi olaraq, torpaq sahəsinin alqı-satqı aktının tərtib edilməməsi, torpaq planı və ölçü sənədlərinin təqdim olunmaması və torpaq sahəsinin qanunla müəyyən edilmiş normadan artıq olması göstərilmişdir.
Məhkəmə Prosesi
İddiaçı bu imtinaya qarşı məhkəməyə müraciət etmişdir. Birinci instansiya məhkəməsi iddianı təmin etmiş və cavabdehin üzərinə mülkiyyət hüququnun qeydiyyata alınması və çıxarışın verilməsi öhdəliyini qoymuşdur. Cavabdeh bu qərardan apellyasiya şikayəti versə də, apellyasiya məhkəməsi də birinci instansiya məhkəməsinin qərarını qüvvədə saxlamışdır.
Cavabdeh son olaraq kassasiya şikayəti ilə Ali Məhkəməyə müraciət etmişdir. Lakin Ali Məhkəmə kassasiya şikayətini təmin etməmiş və aşağı instansiyaların qərarlarını dəyişdirmədən qüvvədə saxlamışdır.
Ali Məhkəmənin Mövqeyi
Ali Məhkəmə qərarında vurğulamışdır ki, torpaq sahəsinin iddiaçıya ayrılması qanuni şəkildə həyata keçirilmişdir və bu barədə bələdiyyə qərarı qüvvədədir. İddiaçı, torpaq sahəsinin dəyərini ödəyərək və onu təhvil alaraq öz öhdəliklərini yerinə yetirmişdir. Alqı-satqı aktının tərtib edilməməsi və ya digər inzibati prosedur çatışmazlıqları iddiaçının hüquqlarının məhdudlaşdırılması üçün əsas ola bilməz.
Məhkəmə həmçinin qeyd etmişdir ki, inzibati orqanların qanunauyğun qərarlarına və hərəkətlərinə vətəndaşların etimadı qanunla qorunur. İddiaçı, bələdiyyənin qərarına əsaslanaraq hərəkət etmiş və torpaqdan istifadə etmişdir. Bu baxımdan, onun mülkiyyət hüququnun qeydiyyata alınmasından imtina edilməsi hüquqi dövlət prinsiplərinə ziddir.
Nəticə
Bu qərar, vətəndaşların mülkiyyət hüquqlarının qorunması sahəsində mühüm bir pretsedent yaratmışdır. Ali Məhkəmə göstərmişdir ki, inzibati orqanların prosedur səhvləri və ya çatışmazlıqları vətəndaşların qanuni hüquqlarını məhdudlaşdıra bilməz. Həmçinin, dövlət orqanları arasında səlahiyyət bölgüsü və koordinasiya məsələlərinin həlli vətəndaşların üzərinə qoyulmamalıdır.
Bu qərar, inzibati orqanların vəzifə və öhdəliklərini bir daha xatırlatmış və hüquqi etimad prinsipinin əhəmiyyətini ön plana çıxarmışdır. Vətəndaşlar, qanunla qorunan hüquqlarının təmin olunmasında dövlət orqanlarının qanuni və ədalətli davranışına etibar edə bilərlər.
Ali Məhkəmənin bu qərarı, torpaq mülkiyyət hüquqlarının qeydiyyatı prosesində vətəndaşların hüquqlarının qorunması və inzibati orqanların qanunauyğun fəaliyyətinin vacibliyini bir daha təsdiq etmişdir. Bu, hüquqi sistemimizin ədalət prinsiplərinə sadiqliyini göstərən əhəmiyyətli bir nümunədir.
