Kommersiya mübahisəsində nümayəndəliyin cavabdeh kimi iştirakı

İşin Faktiki Halları

İddiaçı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti cavabdeh qismində Zaqatala Rayonu İcra Hakimiyyətinin Dağlı kənd inzibati ərazi dairəsi üzrə nümayəndəliyinə qarşı pul tələbi ilə Şəki Kommersiya Məhkəməsinə müraciət etmişdir.

Birinci instansiya məhkəməsi iddianı qismən təmin etmiş, cavabdehdən 12.237,47 manat əsas borc, 600 manat cərimə borcu və 130,38 manat dövlət rüsumunun tutulmasına qərar vermişdir. Cavabdeh bu qətnamədən apellyasiya şikayəti vermişdir.

Şəki Apellyasiya Məhkəməsinin Kommersiya Kollegiyası 20 sentyabr 2024-cü il tarixli qərardadı ilə apellyasiya şikayətini qismən təmin etmiş, birinci instansiya qətnaməsini ləğv etmiş və iş üzrə icraata xitam vermişdir. Apellyasiya instansiyası əsaslandırmışdır ki, nümayəndəlik müstəqil hüquqi şəxs hesab olunmadığından onun cavabdeh qismində iştirakı mümkün deyildir.

İddiaçı kassasiya şikayəti verərək bu qərardadın ləğvini və işin yenidən baxılması üçün apellyasiya instansiyasına qaytarılmasını xahiş etmişdir.

Kassasiya Şikayətinin Əsas Dəlilləri

• Apellyasiya məhkəməsi yerli icra hakimiyyətlərinin hüquqi statusuna düzgün qiymət verməmişdir.

• Nümayəndəliklərin hüquqi şəxsin filial və ya nümayəndəliyi kimi yox, dövlət idarəetmə sisteminin tərkib hissəsi kimi fəaliyyət göstərməsi nəzərə alınmamışdır.

• İcraata xitam verilməsi əsassız olmuş, çünki mübahisə üzrə cavabdeh sadəcə “əsl cavabdeh” məsələsi baxımından qiymətləndirilə bilərdi, amma bu əsas icraata xitam üçün hüquqi zəmin yaratmırdı.

Ali Məhkəmənin Hüquqi Yanaşması

Ali Məhkəmənin Kommersiya Kollegiyası apellyasiya instansiyasının mövqeyi ilə razılaşmamışdır. Kollegiya qeyd etmişdir ki:

1. Hüquqi şəxs anlayışı və dövlət orqanları fərqlidir. MM-in 43 və 53-cü maddələri hüquqi şəxslərin nümayəndəlik və filiallarını tənzimləyir, lakin dövlət orqanlarının struktur bölmələri bu çərçivəyə daxil edilmir.

2. Mülki dövriyyədə iştirak. MM-in 5.2-ci maddəsinə görə dövlət orqanları da mülki hüquq münasibətlərində iştirak edə bilər. Bu səbəbdən nümayəndəliklərin kommersiya mübahisəsində cavabdeh kimi çıxış etməsinə hüquqi maneə yoxdur.

3. Prosessual hüquqlar. MPM-in 50.1-ci maddəsinə əsasən dövlət orqanları da iddiaçı və cavabdeh qismində çıxış edə bilərlər. Buna görə də, nümayəndəliyin prosessual statusunu tanımamaq üçün hüquqi əsas yoxdur.

Ali Məhkəmənin Nəticəsi

Məhkəmə kollegiyası belə qənaətə gəlmişdir ki, apellyasiya instansiyasının iş üzrə icraata xitam verməsi qanunsuz olmuşdur. Zaqatala Rayonu İcra Hakimiyyətinin Dağlı kənd inzibati ərazi dairəsi üzrə nümayəndəliyi hazırkı mübahisə üzrə cavabdeh qismində çıxış edə bilər.

Nəticədə Ali Məhkəmə:

• Kassasiya şikayətini təmin etmişdir;

• Şəki Apellyasiya Məhkəməsinin qərardadını ləğv etmişdir;

• İşi yenidən baxılması üçün apellyasiya instansiyasına qaytarmışdır.