Bu yazıda 2025-ci ilin yanvarında təyin edilmiş bələdiyyə seçkiləri ilə bağlı, namizədliyinin qeydə alınmasından imtina edilməsi səbəbindən yaranmış mübahisəyə Ali Məhkəmənin verdiyi son qərar haqqında ətraflı məlumat verməyə çalışacağıq.
İşin Faktiki Halları
2025-ci il yanvarın 29-na təyin edilmiş bələdiyyə seçkilərində Şabran rayonu Rəhimli Bələdiyyəsi üzrə bələdiyyə üzvlüyünə namizədliyini özü irəli sürmüş şəxs (bundan sonra “İddiaçı”) dairə seçki komissiyasına (56 saylı Şabran-Xaçmaz seçki dairəsi dairə seçki komissiyası) müvafiq imza vərəqələri və digər tələb olunan sənədləri təqdim etmişdir. Lakin dairə seçki komissiyasının 04 yanvar 2025-ci il tarixli 46/114 saylı qərarı ilə İddiaçının namizədliyinin qeydə alınmasından imtina edilmişdir.
Dairə seçki komissiyası iddia etmişdir ki, İddiaçı 2023-cü ilin 4-cü rübü və 2024-cü ilin 1-3-cü rüblərində qeyri-sahibkarlıq fəaliyyətindən 396 manat (məlumatların digər mənbələrində 276 manat) gəlir əldə etdiyi halda, həmin məbləği gəlirlərinin miqdarı və mənbəyi barədə təqdim etdiyi rəsmi sənədlərdə göstərməmişdir. İddiaçı bu iddiaları qəbul etməmiş, heç bir əmlakını icarəyə vermədiyini, ümumiyyətlə, hər hansı gəliri olmadığını bildirmişdir.
İddiaçı dairə seçki komissiyasının qərarından narazı qalaraq 6 yanvar 2025-ci il tarixdə Mərkəzi Seçki Komissiyasına (bundan sonra “MSK” və ya “Cavabdeh”) müraciət etmiş, dairə komissiyasının qərarının ləğv edilməsini xahiş etmişdir. Lakin MSK-nın 08 yanvar 2025-ci il tarixli qərarı ilə də İddiaçının şikayəti təmin edilməmiş, dairə seçki komissiyasının mövqeyi dəyişdirilmədən qüvvədə saxlanılmışdır.
İddiaçı Sumqayıt Apelyasiya Məhkəməsinə müraciət edərək həm dairə seçki komissiyasının, həm də MSK-nın qərarlarının ləğv olunmasını, öz namizədliyinin qeydə alınması üçün MSK-nın öhdəlikli tutulmasını tələb etmişdir. Sumqayıt Apelyasiya Məhkəməsi 17 yanvar 2025-ci il tarixli qərarı ilə iddianı təmin etmiş və sözügedən qərarları ləğv etmişdir.
Kassasiya Mərhələsi və Ali Məhkəmənin Mövqeyi
Apelyasiya instansiyasının bu qərarından MSK kassasiya şikayəti vermişdir. Kassasiya şikayətində MSK bildirmişdir ki, İddiaçı gəlirləri barədə tam və dəqiq məlumat təqdim etməmişdir. Seçki Məcəlləsinə uyğun şəkildə formalaşdırılmış mütəxəssislərdən ibarət işçi qrupunun rəylərində İddiaçının faktiki olaraq 2023-2024-cü illər ərzində hər ay müəyyən miqdarda gəlir əldə etdiyi aşkar olunmuşdur. Bu məlumatlar, o cümlədən qeyri-sahibkarlıq fəaliyyətindən vergilərin ödəmə mənbəyində tutulduğunu göstərən rəsmi sənədlər iş materiallarına əlavə olunmuşdur.
Ali Məhkəmə kassasiya qaydasında işi araşdırmış və belə nəticəyə gəlmişdir ki, apelyasiya instansiyası məhkəməsi işin hallarını hərtərəfli qiymətləndirməmiş, Mərkəzi Seçki Komissiyasının və dairə seçki komissiyasının qərarlarını ləğv edərkən faktiki sübutlara düzgün hüquqi qiymət verməmişdir. Hər iki seçki komissiyası İddiaçının namizədliyini qeydə almamaq üçün əsas kimi göstərmişdir ki, o, qanunvericiliyin tələb etdiyi gəlir bəyannaməsində (Seçki Məcəlləsinin 58.1.4-cü maddəsi) öz gəlirlərini gizlətmişdir və bu, Seçki Məcəlləsinin 60.2.3-cü maddəsinə əsasən namizədin qeydə alınmasından imtina üçün hüquqi əsas yaradır.
Nəticədə, Ali Məhkəmə Sumqayıt Apelyasiya Məhkəməsinin 17 yanvar 2025-ci il tarixli qərarını ləğv etmiş və yeni qərar qəbul edərək iddianın rədd edilməsinə qərar vermişdir. Bu da o deməkdir ki, dairə seçki komissiyası və Mərkəzi Seçki Komissiyası tərəfindən verilmiş əvvəlki qərarlar qüvvədə qalmışdır və İddiaçının namizəd kimi qeydə alınmasından imtina edilməsi hüquqi cəhətdən əsaslı hesab olunmuşdur.
Hüquqi Dəyərləndirmə və Nəticə
Bu iş bir daha göstərmişdir ki, seçki prosesində təqdim olunan bütün sənədlər, o cümlədən gəlir bəyannamələri, olduqca dəqiq və tam şəkildə doldurulmalıdır. Əks təqdirdə, namizədliyin qeydə alınmasından imtina üçün əsasların mövcudluğu qanunvericilikdə öz əksini tapır. Seçki Məcəlləsinin müvafiq normalarına görə, namizədin gəlirlərinə dair düzgün məlumat təqdim etməməsi qeydə alınmaması üçün ciddi hüquqi zəmin yaradır.
Ali Məhkəmənin qeyd olunan qərarı, məhkəmə prosesində seçki komissiyalarının rəsmi məlumatlara söykənən rəylərinin xüsusi çəkisini və namizədlərin öz gəlir göstəricilərini təqdim edərkən göstərməli olduqları məsuliyyəti bir daha önə çıxarmışdır. Nəticə etibarilə, müvafiq orqanların informasiya bazalarındakı rəsmi məlumatlar daha etibarlı sübut mənbəyi kimi qiymətləndirilmişdir və məhkəmə baxışında da həlledici rol oynamışdır.
Bu qərar, seçkidə iştirak etmək istəyən şəxslərin, namizədliyini irəli sürərkən Seçki Məcəlləsinin formal hüquqi prosedurlarına ciddi şəkildə riayət etməsi gərəkdiyini xatırladır. Məhkəmə təcrübəsi göstərmişdir ki, gəlirlərin gizlədilməsi və ya hər hansı formada azaldılmış göstərilməsi, xüsusən rəsmi vergi orqanlarının və digər dövlət qurumlarının sənədləri ilə təkzib olunursa, namizədin qeydə alınmamasına səbəb ola bilər.
Beləliklə, Ali Məhkəmə tərəfindən qəbul edilmiş son qərar, 56 saylı Şabran-Xaçmaz seçki dairəsi dairə seçki komissiyasının və Mərkəzi Seçki Komissiyasının 2025-ci il 4 və 8 yanvar tarixli qərarlarının qanuni və əsaslı olduğu qənaətinə gəlmiş, Sumqayıt Apelyasiya Məhkəməsinin sözügedən qərarını ləğv etmişdir. Bununla da İddiaçının namizəd kimi qeydiyyatından imtina rəsmən qüvvədə saxlanılmışdır.
