Vergi borcuna görə siyahıya Alınmış Əmlakın Satışı və Mülkiyyət Hüquqları
Son dövrlərdə vergi borclarının ödənilməsi ilə bağlı məhkəmə təcrübəsində maraqlı və əhəmiyyətli hallara rast gəlinməkdədir. Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin İnzibati Kollegiyası tərəfindən qəbul edilmiş son qərar, vergi borcuna görə siyahıya alınmış əmlakın satılması və əmlakın mülkiyyət hüququnun üçüncü şəxsə keçməsi məsələlərinə yeni baxış gətirmişdir.
İşin Faktiki Halları
Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətinin Bakı şəhəri Lokal Gəlirlər Baş İdarəsi (iddiaçı), Cavabdehnə qarşı vergi borcunun ödənilməsinin təmin edilməsi məqsədi ilə siyahıya alınmış əmlakın satılması barədə məhkəməyə müraciət etmişdir. Cavabdehin 53,296.00 manat məbləğində vergi borcunun ödənilməməsi səbəbindən, iddiaçı onun mülkiyyətində olan “Hyundai SL-765” markalı frontal yükləyicini siyahıya almış və sərəncam vermək hüququndan məhrum etmişdir.
Vergi Məcəlləsinə əsasən, vergi borcunun ödənilmədiyi hallarda vergi orqanı vergi ödəyicisinin əmlakını siyahıya ala və borcun ödənilməsi üçün məhkəməyə müraciət edə bilər. Lakin bu işdə maraqlı məqam ondan ibarətdir ki, Cavabdeh siyahıya alınmış əmlakı üçüncü şəxsə satmış və əmlakın mülkiyyət hüququ həmin şəxsə keçmişdir.
Məhkəmə Aktları
Birinci instansiya məhkəməsi iddia tələbinin təmin edilməməsi barədə qərar qəbul etmişdir. Məhkəmə əsaslandırmışdır ki, siyahıya alınmış əmlak artıq Cavabdehin mülkiyyətində deyildir və üçüncü şəxsə məxsusdur. Bu səbəbdən, əmlakın satılması mümkün deyildir.
İddiaçı bu qərardan narazı qalaraq apellyasiya şikayəti vermişdir. Lakin Bakı Apellyasiya Məhkəməsinin İnzibati Kollegiyası da birinci instansiya məhkəməsinin qərarını dəyişdirmədən saxlamışdır. Apellyasiya məhkəməsi vurğulamışdır ki, əmlak artıq Cavabdehin mülkiyyətində olmadığından, iddia tələbi təmin edilə bilməz.
İddiaçı son olaraq kassasiya şikayəti ilə Ali Məhkəməyə müraciət etmiş və qərarın ləğv edilməsini, iddia tələbinin təmin edilməsini xahiş etmişdir.
Ali Məhkəmənin Mövqeyi
Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin İnzibati Kollegiyası kassasiya şikayətinə baxaraq, apellyasiya instansiyası məhkəməsinin qərarını dəyişdirmədən saxlamışdır. Ali Məhkəmə qeyd etmişdir ki, siyahıya alınmış əmlak artıq Cavabdehin mülkiyyətində deyil və üçüncü şəxsə məxsusdur. Bu halda, əmlakın satılması barədə qərar qəbul edilməsi qanunvericiliyə ziddir və üçüncü şəxsin mülkiyyət hüquqlarının pozulmasına səbəb ola bilər.
Məhkəmə əlavə olaraq bildirmişdir ki, Cavabdeh siyahıya alınmış əmlakı sərəncam vermək hüququnun məhdudlaşdırılmasına baxmayaraq satmışdırsa, vergi orqanı qanunvericiliyə uyğun olaraq cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi üçün müvafiq orqanlara müraciət edə bilər. Lakin bu, üçüncü şəxsin hüquqlarının məhdudlaşdırılması üçün əsas deyildir.
Qərarın Əhəmiyyəti və Nəticələri
Bu məhkəmə qərarı vergi borcuna görə siyahıya alınmış əmlakın satılması prosesində mülkiyyət hüququnun keçməsinin hüquqi nəticələrini aydın şəkildə ortaya qoymuşdur. Vergi orqanları üçün bu qərar bir mesajdır ki, əmlakın satılması üçün məhkəməyə müraciət etməzdən əvvəl onun hələ də vergi ödəyicisinin mülkiyyətində olub-olmadığını dəqiq şəkildə yoxlamalıdırlar. Əks halda, üçüncü şəxslərin mülkiyyət hüquqlarının pozulması riski yarana bilər.
Bu qərar həm də vergi ödəyicilərinə xatırlatmışdır ki, siyahıya alınmış əmlak barəsində sərəncam vermək hüququ məhdudlaşdırıldıqdan sonra əmlakı satmaq qanunvericiliyin pozulmasıdır və bunun üçün məsuliyyət daşıyırlar.
Nəticə
Ali Məhkəmənin bu qərarı vergi borclarının ödənilməsi, əmlakın siyahıya alınması və mülkiyyət hüququnun qorunması sahəsində mühüm hüquqi presedent yaratmışdır. Vergi orqanları və vergi ödəyiciləri üçün bu qərar, qanunvericiliyin tələblərinə ciddi şəkildə əməl etməyin vacibliyini bir daha vurğulamışdır.
Bu qərar, hüquqi praktikada əmlakın mülkiyyət hüququnun toxunulmazlığının və üçüncü şəxslərin hüquqlarının qorunmasının nə qədər vacib olduğunu göstərmişdir. Vergi borclarının ödənilməsi prosesində qanunların tələblərinə əməl edilməsi, həm vergi orqanlarının, həm də vergi ödəyicilərinin maraqlarının qorunması baxımından əhəmiyyətlidir.
