Fərdi Sahibkar 217 Min Manatlıq Vergi Cəriməsini ödəməkdən azad oldu
Son zamanlarda vergi orqanları ilə vergi ödəyiciləri arasında yaranan mübahisələr məhkəmə müstəvisinə daha çox çıxarılır. Bu məqalədə, Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin İnzibati Kollegiyasının 01 iyun 2023-cü il tarixli qərarı əsasında, vergi ödəyicisi ilə vergi orqanı arasında baş vermiş maraqlı bir məhkəmə işini analiz edəcəyik.
İşin Faktiki Halları
Vergi Ödəyicisinin Fəaliyyəti və Operativ Vergi Nəzarəti
İddiaçı, 1997-ci il təvəllüdlü, fərdi sahibkar olaraq kənd təsərrüfatı məhsullarının idxalı və ixracı ilə məşğul olmuşdur. Ona VÖEN verilmiş və vergi ödəyicisi kimi qeydiyyata alınmışdır.
Cavabdeh olan Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətinin İdxal-İxrac Əməliyyatları üzrə Nəzarət Baş İdarəsi, xx.xx.2021-ci il tarixli qərarı ilə iddiaçıya məxsus anbarda operativ vergi nəzarəti həyata keçirmişdir. Bu nəzarət zamanı 9,153,535.38 manat dəyərində malın topdan olaraq ayrı-ayrı vergi ödəyicilərinə satılması faktı aşkar edilmiş və bu satışların elektron qaimə-faktura ilə rəsmiləşdirilmədiyi müəyyən edilmişdir.
Maliyyə Sanksiyasının Tətbiqi
Nəticədə, Vergi Məcəlləsinin 58.13-cü maddəsinə əsasən, iddiaçıya 915,353.54 manat məbləğində maliyyə sanksiyası tətbiq edilmişdir. Bu məbləğ, təqdim edilmiş malların satış qiymətinin 10%-ni təşkil etmişdir.
İddiaçının Mövqeyi
İddiaçı, tətbiq edilən maliyyə sanksiyasının qanunsuz olduğunu iddia edərək, məhkəməyə müraciət etmişdir. O, malların topdan deyil, pərakəndə satıldığını və bu səbəbdən elektron qaimə-faktura təqdim etmək öhdəliyinin olmadığını bildirmişdir. İddiaçı, satışların nəzarət-kassa aparatı (NKA) vasitəsilə rəsmiləşdirildiyini və müvafiq kassa çeklərinin mövcud olduğunu sübut kimi təqdim etmişdir.
Cavabdehin Mövqeyi
Vergi orqanı isə, iddiaçının malları topdan satdığını və elektron qaimə-faktura təqdim etmədiyini əsas gətirərək, tətbiq edilən maliyyə sanksiyasının qanunauyğun olduğunu müdafiə etmişdir. Cavabdeh, iddiaçının təqdim etdiyi kassa çeklərinin malların topdansatış qaydasında satıldığını təsdiq etmədiyini bildirmişdir.
Məhkəmələrin Qərarları
Birinci İnstansiya Məhkəməsi
Gəncə İnzibati Məhkəməsi, iddiaçının tələblərini təmin edərək, vergi orqanının qərarını ləğv etmişdir. Məhkəmə, cavabdehin maliyyə sanksiyasını tətbiq edərkən maddi hüquq normalarını düzgün tətbiq etmədiyini əsaslandırmışdır.
Apellyasiya Məhkəməsi
Cavabdeh, birinci instansiya məhkəməsinin qərarından apellyasiya şikayəti vermişdir. Gəncə Apellyasiya Məhkəməsi isə, apellyasiya şikayətini təmin etmiş, birinci instansiya məhkəməsinin qərarını ləğv edərək iddianı rədd etmişdir.
Ali Məhkəmənin İlk Qərarı
İddiaçı, apellyasiya məhkəməsinin qərarından kassasiya şikayəti vermiş və Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin İnzibati Kollegiyası 13 iyun 2022-ci il tarixli qərarı ilə apellyasiya məhkəməsinin qərarını ləğv edərək işi yenidən baxılması üçün həmin məhkəməyə göndərmişdir. Ali Məhkəmə, apellyasiya instansiyası məhkəməsinin işin halları və sübutlarını yetərincə araşdırmadığını qeyd etmişdir.
Apellyasiya Məhkəməsinin Təkrar Qərarı
Yenidən baxılan iş üzrə, Gəncə Apellyasiya Məhkəməsi əvvəlki mövqeyini dəyişmədən, iddiaçının iddiasını rədd etmişdir. Məhkəmə, iddiaçının malların topdansatış qaydasında satıldığını və elektron qaimə-faktura təqdim etmədiyini əsas gətirmişdir.
Ali Məhkəmənin Yekun Qərarı və Mövqeyi
İddiaçı, apellyasiya məhkəməsinin bu qərarından da kassasiya şikayəti vermişdir. Ali Məhkəmə, işi araşdıraraq qismən iddiaçının xeyrinə qərar qəbul etmişdir.
Ali Məhkəmənin Əsaslandırması
Ali Məhkəmə, iddiaçının təqdim etdiyi kassa çeklərinin 2,179,135.20 manat məbləğində pərakəndə satış əməliyyatlarını təsdiq etdiyini qəbul etmişdir. Məhkəmə qeyd etmişdir ki, operativ vergi nəzarəti zamanı faktiki olaraq keçirilməyən dövrə görə maliyyə sanksiyasının tətbiqi qanunvericiliyə uyğun deyildir.
Buna görə də, iddiaçıya 217,913.52 manat (2,179,135.20 manatın 10%-i) məbləğində tətbiq edilən maliyyə sanksiyası ləğv edilmişdir.
Lakin, qalan 6,974,400.18 manat məbləğində satış üzrə iddiaçının elektron qaimə-faktura təqdim etmədiyi və bu satışların topdansatış olduğu təsdiq edildiyindən, həmin hissədə maliyyə sanksiyası qüvvədə saxlanılmışdır.
Nəticə
Bu məhkəmə işi, pərakəndə və topdansatış ticarət fəaliyyətləri üzrə vergi öhdəliklərinin düzgün yerinə yetirilməsinin vacibliyini bir daha göstərmişdir. Vergi Məcəlləsinin 58.13-cü maddəsinə əsasən, elektron qaimə-faktura təqdim edilməli olduğu halda təqdim edilmədikdə, vergi ödəyicisinə maliyyə sanksiyası tətbiq edilir.
Ali Məhkəmə, iddiaçının pərakəndə satışları üzrə elektron qaimə-faktura təqdim etməməsinin qanun pozuntusu olmadığını, lakin topdansatışları üzrə bu öhdəliyi yerinə yetirmədiyini təsdiqləmişdir.
Bu məhkəmə işi, vergi ödəyiciləri üçün əhəmiyyətli bir nümunədir. Vergi qanunvericiliyinin tələblərinə əməl etmək və fəaliyyətləri düzgün sənədləşdirmək, mümkün maliyyə sanksiyalarından qorunmaq üçün vacibdir. Hüquqi məsələlərdə peşəkar məsləhət almaq və qanunvericilikdəki yenilikləri izləmək, sahibkarların maraqlarının qorunması üçün önəmlidir.
