Ali Məhkəmə MTK sədrinin səlahiyyətlərini və ümumi yığıncaq qərarlarını etibarsız hesab etdi
Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin son qərarı, mənzil-tikinti kooperativinin (MTK) üzvləri arasında yaranmış mübahisənin hüquqi aspektlərini əhatə edir. Bu məqalədə işin faktiki halları və Ali Məhkəmənin mövqeyi ətraflı şəkildə təhlil olunur.
İşin Faktiki Halları
İddiaçılar İddiaçı və İddiaçı1, “xxxx” MTK-nın təsisçiləri olaraq mütləq pay hüququna malik üzvlər olmuşlar. Onların payları müvafiq olaraq 20% və 5% təşkil etmişdir. Digər üzvlər arasında X13, X10 və X11 də yer almışdır.
MTK-nın direktoru Cavabdeh3 olmuş və kooperativin idarə edilməsinə rəhbərlik etmişdir. İddiaçılar, kooperativin ümumi yığıncaqlarından kənarlaşdırılmış və onların iştirakı olmadan mühüm qərarlar qəbul edilmişdir. 2017-ci ildə keçirilən ümumi yığıncaqda, iddiaçıların kooperativ üzvlüyündən çıxarılması qərara alınmışdır. Bu qərar, onların kooperativin nizamnaməsinə uyğun öhdəliklərini yerinə yetirmədikləri iddiasına əsaslanmışdır.
Sonrakı illərdə, 2019 və 2021-ci illərdə keçirilən ümumi yığıncaqlarda Cavabdeh3-ün sədr səlahiyyətləri uzadılmışdır. Bu yığıncaqlarda, vəfat etmiş üzv X4-ün iştirak etdiyi göstərilmiş və onun adından protokollar imzalanmışdır. Dövlət Vergi Xidmətinin 2023-cü il tarixli məktubunda isə bu protokolların qeydiyyat sənədlərində tapılmadığı və onlara uyğun hər hansı dəyişikliklərin aparılmadığı qeyd edilmişdir.
Məhkəmə Prosesi
İddiaçılar, kooperativin ümumi yığıncaq protokollarının və Cavabdeh3-ün sədr səlahiyyətlərinin etibarsız sayılması tələbi ilə məhkəməyə müraciət etmişlər. Onlar iddia etmişlər ki, Cavabdeh3 qanunsuz olaraq sədr seçilmiş və onların hüquqları pozulmuşdur. Bundan əlavə, ümumi yığıncaqların keçirilməsi zamanı qanun pozuntularına yol verilmişdir.
Cavabdeh MTK-nın vəkili isə iddiaya etiraz edərək bildirmişdir ki, iddiaçılar kooperativin fəaliyyətində iştirak etməmiş və üzvlükdən çıxarılmışdırlar. Bu səbəbdən, onların iddia qaldırmağa subyektiv hüquqları yoxdur.
Birinci instansiya məhkəməsi iddianı təmin edərək protokolları etibarsız hesab etmişdir. Məhkəmə qeyd etmişdir ki, iddiaçılar kooperativin mütləq paya malik üzvləri olduğu halda, ümumi yığıncaqlara dəvət edilməmiş və onların iştirakı təmin olunmamışdır. Həmçinin, vəfat etmiş üzvlərin adından protokolların imzalanması qanun pozuntusu hesab edilmişdir.
Apellyasiya Məhkəməsinin Qərarı
Cavabdeh MTK apellyasiya şikayəti vermiş, lakin Bakı Apellyasiya Məhkəməsi birinci instansiya məhkəməsinin qərarını dəyişdirmədən saxlamışdır. Məhkəmə müəyyən etmişdir ki, iddiaçıların kooperativ üzvlüyündən çıxarılması barədə qərar dövlət reyestrində qeydə alınmamışdır. Buna görə də onlar hələ də kooperativin üzvləri hesab edilirlər və ümumi yığıncağın qərarlarını mübahisələndirmək hüququna malikdirlər.
Məhkəmə həmçinin vurğulamışdır ki, iddiaçıların kooperativ üzvlüyündən çıxarılması üçün qanuni əsaslar mövcud deyil. Ümumi yığıncaqların keçirilməsi zamanı qanunvericiliyin tələblərinə əməl edilməmiş və vəfat etmiş üzvlərin adından imzalar atılmışdır.
Ali Məhkəmənin Mövqeyi
Cavabdeh MTK kassasiya şikayəti vermiş, lakin Ali Məhkəmə şikayəti təmin etməmiş və apellyasiya məhkəməsinin qərarını qüvvədə saxlamışdır. Ali Məhkəmə qeyd etmişdir ki, iddiaçıların kooperativ üzvlüyündən çıxarılması barədə qərar dövlət reyestrində qeydə alınmamışdır və bu səbəbdən onlar hələ də kooperativin üzvləridir.
Məhkəmə həmçinin bildirmişdir ki, iddiaçıların kooperativin nizamnaməsinə uyğun öhdəlikləri yerinə yetirmədikləri barədə hər hansı sübut təqdim edilməmişdir. Bundan əlavə, vəfat etmiş üzvlərin adından protokolların imzalanması və onların ümumi yığıncaqlarda iştirakının göstərilməsi qanunvericiliyə ziddir.
Ali Məhkəmə nəticəyə gəlmişdir ki, apellyasiya məhkəməsi maddi və prosessual hüquq normalarını düzgün tətbiq etmiş və iş üzrə doğru qərar qəbul etmişdir. Kassasiya şikayətində göstərilən dəlillər qərarın ləğvi üçün əsas vermir.
Hüquqi Analiz və Nəticə
Bu işdə əsas məsələ, kooperativ üzvlərinin hüquqlarının qorunması və ümumi yığıncaqların qanunvericiliyə uyğun keçirilməsidir. Məhkəmələr müəyyən etmişdir ki, iddiaçıların hüquqları pozulmuş və ümumi yığıncaqlar qanunsuz keçirilmişdir.
Kooperativin fəaliyyəti zamanı üzvlərin hüquq və mənafelərinə hörmət edilməli, nizamnaməyə və qanunvericiliyə uyğun hərəkət edilməlidir. Üzvlərin iştirakının təmin edilməsi, qərarların şəffaf və qanuni qəbul edilməsi vacibdir.
Bu qərar, kooperativlərin idarəedilməsi zamanı qanunvericiliyin tələblərinə əməl etmənin əhəmiyyətini bir daha vurğulayır. Üzvlərin hüquqlarının qorunması və qanun pozuntularının qarşısının alınması üçün məhkəmələrin rolu önəmlidir.
Yekun
Ali Məhkəmənin bu qərarı, kooperativ üzvlərinin hüquqlarının qorunması və qanunvericiliyin tələblərinə əməl edilməsinin vacibliyini göstərir. İdarəetmə orqanlarının qanuni tərkibdə olması və qərarların qanunauyğun qəbul edilməsi, kooperativin uğurlu fəaliyyəti üçün əsas şərtlərdəndir.
